دیابت نوع ۲ چیست؟ آیا درمان قطعی برای دیابت نوع دو وجود دارد؟

دیابت نوع ٢ چیست؟

دیابت یک بیماری مزمن است که زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده، انسولین کافی تولید نمی‌کند یا بدن نمی‌تواند به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده کند. انسولین هورمونی است که قندخون را تنظیم می‌کند. هایپرگلیسمی، که به آن افزایش قندخون نیز می‌گویند، یکی از عوارض رایج دیابت کنترل نشده است و به مرور زمان منجر به ایجاد آسیب جدی به سیستم‌های بدن، به ویژه اعصاب و رگ‌های خونی می‌شود.

دیابت نوع دو شایع‌ترین نوع دیابت است که بیش از ٩٠ درصد از کل دیابت در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. این نوع از دیابت شامل مجموعه‌ای از اختلالات است که با هیپرگلیسمی مشخص می‌شود و ناشی از مقاومت سلول‌ها به انسولین و ترشح ناکافی انسولین می‌‌باشد.

اگرچه دیابت درمان قطعی ندارد، اما می‌توان با مصرف صحیح داروهای تجویزشده توسط پزشک معالج، افزایش سطح آگاهی در مورد بیماری و مراجعه منظم به پزشک و در کنار آن، اصلاح سبک زندگی شامل رعایت رژیم غذایی مناسب، کاهش وزن و ورزش، به خوبی آن را کنترل کرد و کیفیت زندگی را حفظ نمود.

علائم دیابت نوع دو

علائم دیابت نوع ۲ اغلب به کندی و در طی چندین سال ایجاد می‌شوند و ممکن است آنقدر خفیف باشند که فرد متوجه آن‌ها نشود. برخی از افراد هیچ علامتی ندارند و برخی دیگر تا زمانی که مشکلات سلامتی مرتبط با دیابت مانند تاری‌ دید یا بیماری‌های قلبی نداشته باشند متوجه این بیماری نمی‌شوند.

علائم دیابت نوع دو شامل موارد زیر است:

• احساس تشنگی و پرنوشی
• افزایش ادرار (پرادراری) و شب‌ادراری
• تاری دید
• بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها
• احساس خستگی
• تاخیر در بهبود زخم‌ها
• احساس گرسنگی
• کاهش وزن بدون دلیل

در صورت بروز علائم فوق، مراجعه به پزشک متخصص داخلی جهت انجام ارزیابی‌های بیشتر توصیه می‌شود.

عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع دو

عوامل خطری که احتمال ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش می‌دهند شامل موارد زیر است:

• سن برابر یا بیشتر از ٤٥ سال
• سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
• نژاد
• مقاومت به انسولین
• ابتلا به پیش‌دیابت
• فشارخون بالا
• سطح HDL (چربی خوب) پایین
• تری‌گلیسیرید بالا
• چاقی یا اضافه وزن
• ابتلا به دیابت بارداری
• ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
• افسردگی

پیشگیری از دیابت نوع دو

اصلاح سبک زندگی بهترین راه جهت پیشگیری یا به ‌تاخیر انداختن ابتلا به دیابت نوع دو است. تغییر سبک زندگی، حتی در صورت ابتلا به دیابت نوع دو، می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند یا متوقف نماید.

سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:

• کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن و حفظ وزن سالم
• داشتن فعالیت فیزیکی مانند انجام ورزش با شدت متوسط حدود ١٥٠ دقیقه در هفته مانند پیاده‌روی تند، شنا یا دوچرخه‌سواری
• داشتن یک رژیم غذایی سالم شامل موادغذایی دارای فیبر بالا و چربی کم، سبزیجات و میوه‌ها
• پرهیز از کشیدن سیگار
• 

تشخیص دیابت نوع دو

تشخیص دیابت بر اساس علائم فرد و همچنین نتایج آزمایش خون است. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، بسیاری از افراد پیش از تشخیص دیابت نوع دو، علامتی ندارند.

پزشک معالج به‌منظور بررسی ابتلا به دیابت از آزمایش خون کمک می‌گیرد. میزان قندخون از طریق روش‌های متفاوتی سنجیده می‌شود که در ادامه توضیح داده شده است:

• سنجش گلوکز خون تصادفی: برای انجام این آزمایش هر زمانی از روز بدون توجه به زمان صرف وعده غذایی می‌توان از بیمار خون گرفت. میزان گلوکز خون تصادفی (رندوم) در حالت طبیعی بین ٧٠ الی ١٤٠ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
• سنجش گلوکز خون ناشتا: برای انجام این آزمایش نیاز است بیمار ٨ الی ١٢ ساعت ناشتا باشد. محدوده طبیعی قندخون ناشتا کمتر از ١٠٠ میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌باشد.
• هموگلوبین A1c: این آزمایش میانگین سطح قندخون در دو الی سه ماه گذشته را نشان داده و در هر زمانی از روز صرف نظر از وعده غذایی قابل اندازه‌گیری است. مقدار طبیعی آن (در فرد سالم)، کمتر از 6.5 درصد می‌باشد.
• تست تحمل گلوکز خوراکی: برای اینجام این آزمایش سطح قندخون قبل و یک یا دو ساعت بعد از نوشیدن مایع مخصوص حاوی ٧٥گرم گلوکز اندازه‌گیری می‌شود.

با توجه به توضیحات بالا، دسته‌بندی زیر تعریف شده است:

• محدوده طبیعی (سطح قندخون در محدوده‌ میزان طبیعی)
• پیش‌دیابت (قندخون بالاتر از حد نرمال که هنوز به محدوده دیابت نرسیده و با افزایش خطر ابتلا به دیابت همراه است).
• دیابت (قندخون بالا)

درصورتی که بیمار حداقل یکی از موارد زیر یا بیشتر را داشته باشد، پزشک تشخیص دیابت نوع دو را برای فرد در نظر می‌گیرد:

• داشتن علائم دیابت و قندخون تصادفی (رندوم) بیشتر از ٢٠٠ میلی‌گرم/دسی‌لیتر
• قندخون ناشتای ١٢٦میلی‌گرم/دسی‌لیتر یا بیشتر
• سطح قندخون در آزمایش تحمل گلوکز خوراکی ، دو ساعت بعد از خوردن مایع حاوی ٧٥ گرم گلوکز ٢٠٠ میلی‌گرم/دسی‌لیتر یا بیشتر
• میزان هموگلوبین (A1C)6.5 یا بیشتر

مدیریت دیابت نوع دو

به طور خلاصه مراقبت از افراد مبتلا به دیابت نوع دو نیازمند رویکرد بیمار محور به اهداف درمانی و رژیم‌ دارویی مناسب برای هر فرد است. تمرکز بر ویژگی‌های فردی، نیازها و پاسخ‌های درمانی بیماران می‌تواند روند کنترل بیماری و شرایط بالینی فرد را بهبود بخشد.

اگرچه دیابت نوع دو درمان قطعی ندارد؛ اما مصرف صحیح و منظم داروهای تجویزشده توسط پزشک معالج و همچنین اصلاح سبک زندگی، به کنترل موثر علائم و بهبود و حفظ کیفیت زندگی فرد مبتلا به دیابت کمک بسیاری می‌کند.

تغییرات سبک زندگی که به مدیریت بیماری دیابت کمک می‌کند شامل موارد زیر است:

• کاهش وزن
• داشتن رژیم غذایی سالم
• ورزش کردن
• سنجش مکرر سطح قندخون

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، دیابت یک بیماری مزمن و پیشرونده است و با گذشت زمان، ممکن است به دریافت داروهای خوراکی (در کنار اصلاح سبک زندگی) جهت کنترل علائم نیاز باشد. اگر درمان با یک دارو کافی نباشد، ممکن است درمان ترکیبی و استفاده از دو یا بیش از دو داروی خوراکی برای رسیدن به سطح قندخون مناسب در نظر گرفته شود.

استفاده از درمان ترکیبی به صورت چند داروی کاهنده‌ قندخون در یک قرص به بیمار کمک می‌کند به درمان خود پایبند باشد و احتمال فراموشی مصرف داروها کمتر ‌شود.

هنگامی که داروهای خوراکی برای کنترل سطح گلوکز خون کافی یا موثر نباشند، ممکن است انسولین برای فرد تجویز گردد.

عوارض ابتلا به دیابت نوع دو

بالابودن سطح قندخون در طول زمان ممکن است باعث بروز عوارضی شود که شامل موارد زیر است:

• درگیری قلب و عروق خونی: افراد مبتلا به دیابت تقریبا دو برابر سایر افراد دیگر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و یا سکته قلبی در اثر انسداد عروق (آترواسکلروز) قرار دارند.
• آسیب به کلیه‌ها: در صورت بروز نارسایی کلیه، فرد ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کند.
• آسیب به عروق چشم: بالا بودن سطح قندخون می‌تواند منجر به آسیب عروق ریز چشم شده و در صورت عدم‌درمان باعث کاهش بینایی و حتی نابینایی شود.
• درگیری اعصاب: که می‌تواند با توجه به عصب درگیر منجر به بروز سوءهاضمه، احساس گزگز در دست‌ها، پاها و اختلال در عملکرد جنسی شود.
• پوست: از آن‌جایی که خون به درستی در بدن جریان پیدا نمی‌کند، زخم‌های پوستی با تاخیر بهبود پیدا کرده و ممکن است دچار عفونت شوند.
• حاملگی: ابتلا به دیابت در مادر باردار احتمال سقط جنین، بروز نقائص مادرزادی و تولد زودرس را افزایش می‌دهد.
• خواب: بیمار ممکن است دچار آپنه خواب شود. آپنه خواب شرایطی است که طی آن تنفس برای مدت کوتاهی در خواب قطع شده و سپس برقرار می‌گردد.
• مشکلات شنوایی: احتمال بروز مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به دیابت نوع بیشتر است، هرچند دلیل آن هنوز شناخته نشده است.
• افسردگی: احتمال ابتلا به افسردگی در افراد مبتلا به دیابت دو برابر سایر افراد است.