چگونه از ابتلا به کبد چرب جلوگیری کنیم؟

کبد چرب ازجمله عارضه‌های شایعی است که ممکن است افراد در هر سنی درگیر آن شوند. افراد در اثر انباشت و ذخیره چربی به میزان قابل‌توجه در کبد، دچار بیماری کبد چرب می‌شوند. بیشتر افراد مبتلا به کبد چرب هیچ علامتی ندارند و شاید تا سال‌ها اثرات آن را تجربه نکنند. در موارد جدی ممکن است کبد چرب منجر به نارسایی کبدی و ازکارافتادگی آن شود.

انواع گریدهای بیماری کبد چرب را بشناسید

این بیماری دارای ۴ مرحله است که از گرید ۱ تا ۴ طبقه‌بندی می‌شوند و می‌تواند طی ۴ مرحله پیشرفت کند:

کبد چرب گرید ۱ (کبد چرب ساده): در کبد چرب گرید ۱ چربی اضافی در کبد تجمع پیدا می‌کند. اگر بیماری از گرید ۱ پیشرفت نکند، تقریبا بی‌ضرر است.

کبد چرب گرید ۲ (استئو هپاتیت): کبد چرب گرید ۲ علاوه بر چربی اضافی، التهاب نیز در کبد وجود دارد.

کبد چرب گرید ۳ (فیبروز کبدی): التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است. التهاب مداوم باعث ایجاد اسکار در کبد می‌شود. اما کبد هنوز می‌تواند عملکرد طبیعی داشته باشد.

کبد چرب گرید ۴ (سیروز کبدی): زخم کبد به طور گسترده‌ای گسترش یافته است. سیروز یک بیماری بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند باعث نارسایی کبدی شود و معمولا غیرقابل برگشت است. به همین دلیل بسیار مهم است که از پیشرفت آن جلوگیری کنید.

علائم کبد چرب چیست؟

• خستگی شدید
• ضعف
• کاهش وزن
• زرد شدن پوست یا چشم ها
• خارش طولانی مدت
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• درد در ناحیه مرکز شکم یا در ربع راست و بالای شکم

اگر این بیماری به مرحله پیشرفته تر(سیروز کبدی) برسد،علائم زیر ظاهر می‌شوند:

• تورم شکم
• بزرگ‌شدن رگ‌های خونی در زیرپوست
• بزرگ‌شدن طحال
• قرمز شدن کف دست
• زردی پوست و چشم

علل ایجاد بیماری کبد چرب چیست؟

کبد چرب هنگامی ایجاد می‌شود که بدن چربی زیادی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را دفع نکند. چربی اضافی در سلول‌های کبدی ذخیره می‌شود. در آنجا تجمع می‌یابد و باعث ایجاد این بیماری می‌شود. این تجمع چربی می‌تواند در اثر موارد مختلفی ایجاد شود، مانند:

• نوشیدن بیش از حد الکل
• چاقی
• تجمع بیش از حد چربی در اطراف شکم (چاقی شکمی)
• قند خون بالا
• کلسترول بالا
• تری گلیسیرید بالا
• سندرم متابولیک
• مقاومت به انسولین
• دیابت نوع ۲
• کم کاری تیروئید
• کاهش عملکرد هیپوفیز (کم کاری هیپوفیز)
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• مقادیر بالای چربی در خون، به ویژه تری گلیسیرید
• کاهش وزن سریع 
• برخی از انواع عفونت‌ها مانند هپاتیت C و اچ آی وی (HIV)
• عوارض جانبی برخی از داروها مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و داروهای ضدتشنج و ضد صرع، کورتون، استامینوفن (مصرف طولانی مدت) و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
• بای پس معده
• بارداری
• قرار گرفتن در معرض سموم خاص
• ژنتیک و وجود سابقه خانوادگی
• بیماری التهابی روده (IBS)
• مصرف زیاد کربوهیدرات
• مصرف نوشیدنی‌های قندی

تشخیص کبد چرب به چه صورت است؟

برای تشخیص این بیماری، اقدامات مختلفی لازم است که در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

۱. شرح حال پزشکی

برای تشخیص،پزشک داخلی یا فوق تخصص گوارش و کبد ، به یک شرح حال پزشکی نیاز دارد. سوالاتی در مورد تاریخچه پزشکی خانوادگی هرگونه سابقه بیماری کبدی، مصرف الکل، داروهای مصرفی، بیماری‌های زمینه‌ای، سابقه خستگی یا از دست‌دادن اشتها از شما پرسیده خواهد‌شد.

۲. معاینه بدنی

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم را لمس کند یا فشار دهد. اگر کبد بزرگ شده‌باشد، ممکن است پزشک بتواند آن را در قسمت بالایی و راست شکم احساس کنند (اما در برخی موارد، کبد می‌تواند ملتهب باشد اما بزرگ نشود. در نتیجه، ممکن است پزشک متخصص ، نتواند در لمس شکم، بزرگی کبد را تشخیص دهد).

۳. آزمایش

در بسیاری از موارد، این بیماری خود را با افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش خون، نشان می‌دهد. در آزمایش خون فرد مبتلا به این بیماری، آنزیم‌های آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) افزایش می‌یابند. افزایش آنزیم‌های کبدی نشان دهنده التهاب کبد است. این بیماری یکی از دلایل التهاب کبد و افزایش آنزیم‌های کبدی است، اما تنها علت آن نيست.

در صورت بالا بودن آنزیم‌های کبدی، پزشک آزمایش‌های دیگری را برای شناسایی علت التهاب درخواست می‌دهد. آزمایش‌هایی که برای تشخیص کبد چرب به پزشک کمک می‌کنند عبارتند از:

•  آزمایش آنزیم های کبدی(LFT)یا تست کبد چرب: این تست با آزمایش خون انجام شده و سطح پروتئین‌ها و آنزیم‌ها در کبد بررسی می‌شود. اگر در آزمایش عملکرد کبد مورد مشکوکی مشاهده شود، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر آزمایش‌های تصویربرداری را توصیه می‌کند.
• آزمایش چربی خون
• شمارش کامل سلول های خونی
• آزمایش بررسی هپاتیت ویروسی مزمن(هپاتیت A، هپاتیتی B، هپاتیت C)
• آزمایش غربالگری بیماری سلیاک
• قند خون ناشتا
• هموگلوبین A1C برای بررسی سطح قند خون طی ۶ ماه گذشته

۴. مطالعات تصویربرداری

پزشک ممکن است برخی از آزمایش‌های تصویربرداری زیر را برای بررسی وجود چربی اضافی یا سایر مشکلات درخواست دهد:

• سونوگرافی
• سی تی اسکن (CT scan)
• ام آر آی (MRI)
• فیبرو اسکن

۵. نمونه برداری از کبد

نمونه‌برداری از کبد بهترین روش برای تعیین شدت بیماری کبدی است. در طی نمونه‌برداری از کبد، پزشک یک سوزن را در کبد فرو می‌کند و یک تکه از بافت را برمی‌دارد. سپس نمونه تهیه‌شده، در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

پیشگیری از کبد چرب

کبد چرب عارضه‌ای است بسیار شایع که در دنیا میلیون‌ها نفر دانسته و ندانسته درگیرش هستند. زمانی فرد دچار عارضه کبد چرب می‌شود، که چربی بیش از حدود طبیعی در کبدش ذخیره شود.  در پاره‌ای از موارد کبد چرب کنترل نشده می‌تواند تبدیل به وضعیتی تهدیدآمیز برای سلامت فرد شود. کبدی که در مراحل وخیم قرار دارد ممکن است از کار بیافتد و یا درگیر نارسایی شود. به همین دلیل پیشگیری از کبد چرب بسیار ضروری است.

خوشبختانه خیلی از مبتلایان به کبد چرب می‌توانند با تغییر سبک زندگی این عارضه را درمان کنند. همچنین می‌توان با ورزش، تغذیه صحیح و دنبال کردن عادات خوب از ابتلا به کبد چرب پیشگیری نمود. اگر می‌خواهید از داروهای گیاهی جهت بهبود علائم کبد چرب استفاده کنید، حتماً با پزشک مشورت کنید. برخی از داروهای گیاهی ممکن است تأثیری عکس بر کبد داشته باشند و مشکل را تشدید کنند.

ورزش و پیشگیری از کبد چرب

اولین گام موثر جهت تسکین و برطرف کردن علائم عارضه کبد چرب و همچنین مهار آن کاهش وزن است. پزشک با ارائه یک برنامه ترکیبی متشکل از تمرینات ورزشی و تغذیه سلامت سعی می‌کند بیمار را در پروسه کاهش وزن هدایت و کمک کند. خوب است بدانید که کاهش وزن آهسته و پیوسته تأثیر فوق‌العاده موثری در کنترل نشانه‌ها و اثرات کبد چرب دارد. بسیاری از مبتلایان موفق شده‌اند با انجام تمرینات ورزشی به‌صورت پیوسته و منظم سلامت کبد خود را بازیابند.

مطالعات نشان می‌دهند که بیماران مبتلا به کبد چرب تنها با کاهش ۱۰ درصد از وزن بدن با ورزش و تغذیه سلامت کاهش علائم و بهبود حال خود را تجربه می‌کنند. جراحی کاهش وزن نیز بعد از ورزش می‌تواند یک راه برای کاهش وزن و بهبود علائم کبد چرب باشد. اما اگر کاهش وزن برای بیمار مقدور نباشد و بیمار از سیروز کبدی رنج ببرد، پیوند کبد تنها راه درمان خواهد بود.

برای پیشگیری از کبد چرب چه بخوریم؟

همان‌طور که اشاره کردیم برای درمان کبد چرب مهم‌ترین و موثرترین اقدام، کاهش وزن است. اما علاوه بر ورزش کردن و پیروی از یکسری تمرینات ورزشی لازم است یک رژیم غذایی سالم نیز داشته باشید. برای برگرداندن علائم بهبودی به کبد مواد غذایی سالم بخورید و دیگر به سبک تغذیه‌ای پیشین برنگردید. در ادامه به چندین ماده غذایی که یک بیمار مبتلا به کبد چرب باید مصرف کند یا آن‌ها را جایگزین مواد غذایی مضر کند، اشاره خواهیم کرد.

قهوه برای کاهش آنزیم‌های غیرطبیعی

برای اینکه آنزیم‌های غیرطبیعی کبدی را کم یا مهار کنید توصیه می‌کنیم در طول روز ۲ فنجان قهوه بنوشید. قهوه می‌تواند از کبد در برابر کبد چرب غیرالکلی محافظت کند. جالب است بدانید که کافئین موجود در قهوه، چای و دیگر نوشیدنی‌های کافئین‌دار در کاهش ریسک ابتلا به سایر بیماری‌های کبدی نیز موثر هستند.

سبزی و پیشگیری از رسوب چربی

همیشه متخصصین تغذیه به افراد توصیه می‌کنند که سهم بزرگی از بشقاب غذای خود را به سبزیجات اختصاص دهند. ترکیبات موثری که در بسیاری از سبزیجات به خصوص اسفناج و دیگر سبزیجات برگ‌دار سبز تیره وجود دارد، می‌توانند از کبد در برابر ابتلا به بیماری کبد چرب محافظت کنند. محققین در مطالعات جدید خود متوجه شدند که ترکیبات موجود در اسفناج به طرز چشمگیری در کاهش ریسک ابتلا به کبد چرب غیرالکلی موثر هستند.

آن‌ها می‌گویند این تأثیر ممکن است ناشی از نیترات و پلی فنول‌های متفاوتی باشد که داخل برگ‌های اسفناج وجود دارد. همچنین نشان داده شده تأثیر اسفناج خام در مورد کبد چرب در مقایسه با اسفناج پخته چند برابر بیشتر بود. با پختن، سرخ کردن و اعمال هرگونه فرآیند طبخ، پلی فنول و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در اسفناج و سایر سبزیجات سبز به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و به همین علت خواص خود جهت محافظت از سلامت کبد و سایر اندام‌ها را از دست می‌دهند.

سویا و لوبیا برای پیشگیری از کبد چرب

افرادی که از کودکی تغذیه‌ای سالم دارند و همواره از دانه‌های مغذی در وعده‌های غذایی خود استفاده می‌کنند، تا حدود زیادی از خطر ابتلا به بیماری کبد چرب در امان خواهند بود. تحقیقات نشان می‌دهند که اکثر حبوبات همچون نخود، نخود فرنگی و سویا فوق‌العاده مغذی هستند و نشاسته‌های مقاوم را وارد دستگاه گوارش می‌کنند. این نشاسته‌ها سبب افزایش سطح سلامت روده می‌شود.

جالب است بدانید افرادی که مرتباً حبوبات مختلف مصرف می‌کنند قند خون متعادل و تری گلیسیرید کمتری در خون دارند. همچنین اگر فرد مبتلا به چاقی باشد و در یک بازه زمانی بیشتر حبوبات بخورد سطح چربی خون بد و تری گلیسیرید در خونش کاهش پیدا می‌کند. بنابراین افراد می‌توانند با مصرف حبوبات تا حدود زیادی ریسک ابتلا به عارضه کبد چرب را کاهش دهند.

سویا چون حاوی پروتئین‌های مفید زیادی است، می‌تواند جایگزین گوشت قرمز شود و به بیمار در کنترل کلسترول و تری گلیسیرید کمک کند. سویا به دلیل برخورداری از انواع خاص پروتئین از تجمع چربی در بافت‌های مختلف بدن به‌خصوص قلب و کبد جلوگیری می‌کند.

زردچوبه برای مبارزه با نشانگر‌های کبد چرب

زردچوبه سرشار از کورکومین است. این ماده فعال می‌تواند به کاهش نشانگر‌های کبد چرب کمک کند. مطالعات نشان می‌دهند که زردچوبه می‌تواند سطوح سرمی ALT و AST را کاهش دهد. این دو آنزیم کبدی در افراد مبتلا به کبد چرب به‌طور غیرطبیعی بالاست و باید حتماً کاهش پیدا کند.

ماهی برای کاهش التهاب

غذاهای دریایی به‌خصوص ماهی‌ها نقش موثری در کاهش التهاب و سطح چربی در کبد دارند. اگر درگیر عارضه کبد چرب هستید، به شما توصیه می‌شود ماهی‌های چرب را در رژیم غذایی خود بگنجانید. انواع ماهی چرب همچون سالمون، ماهی تن، قزل‌آلا و ساردین می‌توانند منجر به بهبود علائم کبد چرب شوند.

ماهی‌های چرب منبع غنی از اسیدهای چرب امگا3 هستند. خوب است بدانید که اسیدهای چرب سالم به‌خصوص امگا ۳ تأثیر چشمگیری در کاهش چربی‌های ناسالم کبدی یعنی LDL دارند. همچنین امگا ۳ سبب افزایش چربی خون خوب یعنی HDL می‌شود و از طرفی تری گلیسیرید را کاهش می‌دهد. بنابراین اگر مبتلا به عارضه کبد چرب غیرالکلی هستید از مصرف ماهی‌های چرب غافل نشوید.

آجیل برای درمان التهاب و مقاومت به انسولین

آجیل می‌تواند به کم کردن به کاهش سطح التهاب کبد کمک کند. همچنین انواع مغز‌ها می‌توانند مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو را کاهش دهند. بنابراین افرادی که آجیل مصرف می‌کنند و غذاهای حاوی انواع مغزها را میل می‌کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار دارند.

اگر شما مبتلا به کبد چرب هستید، حتماً در وعده‌های غذایی خود از مغز‌ها استفاده کنید. مصرف مقدار مناسب گردو در طول روز می‌تواند در درازمدت به شما در کنترل اثرات مخرب کبد چرب کمک کند. اثرات مثبت مصرف گردو را در آزمایشات کبدی بعدی که انجام می‌دهید، مشاهده خواهید کرد.

تخمه آفتابگردان برای افزایش آنتی‌اکسیدان

تخمه آفتابگردان یکی از دانه‌های چرب و مغذی است که مبتلایان به کبد چرب خوب است مصرف کنند. این دانه سرشار از ویتامین E است و می‌تواند به کاهش التهابات ناشی از کبد چرب کمک کند. ممکن است برخی بگویند برای کنترل اثرات التهابی کبد چرب می‌توان مکمل ویتامین E مصرف کرد، اما تخمه آفتابگردان گزینه بهتری به نظر می‌رسد. یک وعده ۱۰۰ گرمی تخمه آفتابگردان می‌تواند حدوداً ۲۰ میلی‌گرم ویتامین E به بدن شما برساند، که معادل ۱۰۰ درصد نیاز روزانه بدن به ویتامین E است.

سیر یک معجزه برای سلامت کبد

سیر ماده غذایی است که تقریباً به تمام اندام‌ها و بافت‌های بدن ما فایده می‌رساند. از پوست و مو گرفته تا کبدی که مدت‌هاست درگیر عارضه است. سیر تازه یا پودر سیر می‌تواند به کاهش چربی در افراد مبتلا به کبد چرب کمک کند. همچنین سیر ماده غذایی است که در کاهش وزن تأثیری فوق‌العاده‌ای دارد. سیر می‌تواند آنزیم‌های غیرطبیعی را کاهش دهد. اگر دقت کنید مردم چین همیشه در کنار وعده‌های غذایی خود سیر میل می‌کنند و از خواص آن بهره می‌برند. سیر به‌عنوان یکی از ریشه‌های با ارزش غذایی و درمانی بالا معرفی می‌شود.

اگر علائم این بیماری را دارید و نیاز به دریافت خدمات درمانی و آزمایشگاهی در منزل دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره ای پزشک تغذیه، آزمایش خون چکاپ کبد چرب در منزل و ویزیت پزشک در منزل مرکز پرستاری آراد استفاده کنید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در مرکز پرستاری آراد تماس حاصل نمائید