از کجا بفهمیم دچار کم کاری یا پر کاری تیروئید هستیم؟
آزمایش تیروئید، تستی برای سنجش عملکرد تیروئید
آیا تابحال احساس خستگی در طول روز کرده‌اید، بدون اینکه فعالیت خاصی داشته باشید؟ شاید هم جزء آن دسته از افرادی باشید که دچار ریزش مو و خشکی پوست شده باشند. شاید هم همیشه احساس سردی در دست و پا را تجربه می‌کنید. این مشکلات می‌توانند دلایل متعددی داشته باشند، که یکی از آنها مربوط به اختلالات تیروئیدی است. در این مقاله سعی شده است اطلاعات جامعی راجع به آزمایش تیروئید به شما داده شود. با ما همراه شوید.
گاهی اوقات احساس میکنیم، بدون دلیل خاصی دچار گرفتگی عضلات می‌شویم. گاهی اوقات هم فکر میکنیم ناخن‌هایمان مثل همیشه سالم و مستحکم نیستند و با کوچکترین ضربه‌ایی می‌شکنند. آیا تابحال شده وقتی همه احساس خوبی دارند، شما احساس گرما یا سرمای بیشتری داشته باشید؟ آیا فکر می‌کنید تعریق بدنتان بیش از حد است؟ یا شاید هم همواره احساس اضطراب دارید. بروز این عوارض دلایل بسیار زیادی می‌تواند داشته باشد. کم کاری یا پرکاری غده تیروئید می‌تواند زمینه را برای بروز این علائم فراهم کند. در این صورت شاید بهتر باشد، آزمایش تیروئید بدهید.
انواع هورمون‌های تیروئیدی
هورمون T4
هورمون T4 یا تیروکسین شکل اصلی هورمون‌های تیروئیدی در جریان خون است. T4 به دو صورت آزاد و چسبیده به پروتئین در گردش خون وجود دارد. نوع آزاد T4 به هیچ گونه پروتئینی متصل نیست و قادر است وارد بافت‌های هدف شده و تاثیرات متابولیک خود را پیاده کند. هورمون T4 نقش مهمی در متابولیسم، خلق و خو و تنظیم دمای بدن دارد. در تست T4 با اندازه گیری نوع آزاد این هورمون، عملکرد غده تیروئید ارزیابی می‌شود. در صورتی که مقدار T4 کاهش و مقدار TSH خون افزایش یابد نشان دهنده وجود بیماری هیپوتیروئیدیسم است که به آن کم کاری تیروئید نیز گفته می‌شود. اگر هر دو هورمون T4 و TSH کمتر از محدوده نرمال باشند نشان دهنده بیماری هیپو تیروئدیسم ناشی از اختلال در غده هیپوفیز است. در صورتیکه مقدار TSH پایین، اما T4 بالا باشد نشان دهنده بیماری هایپر تیروئیدیسم یا پر کاری تیروئید است.
هورمون T3
هورمون T3 یا تری یدوتیرونین یکی دیگر از هورمون‌های تیروئیدی است که نقش مهمی در کنترل عضلات بدن، عملکرد درست مغز و دستگاه گوارش دارد. از این هورمون بیشتر برای تشخیص بیماری هیاپر تیروئیدیسم یا پر کاری تیروئید و یا ارزیابی شدت آن استفاده می‌شود. بیمارانی که مبتلا به پر کاری تیروئید هستند سطح خونی T3 بالایی دارند. در برخی افراد با TSH پایین، مقدار T3 بالاتر از حد نرمال است و T4 در حد طبیعی در جریان خون ترشح می‌شود. کاربرد هورمون T3 برای تشخیص بیماری کم کاری تیروئید رایج نیست و دقت بالایی ندارد. در برخی بیماران که دچار کم کاری تیروئید شدید هستند احتمال دارد سطح TSH بالا و T4 پایین بوده اما T3 در محدوده نرمال باشد.
انواع آزمایش‌های تیروئید
آزمایشات زیر برای بررسی عملکرد غده تیروئید مورد استفاده قرار خواهند گرفت:
- آزمایش T3
این تست به بررسی هورمون تری یدو تیرونین می‌پردازد.
- آزمایش T4
این آزمایش سطح هورمون تیروکسین در بدن را ارزیابی خواهد کرد.
- آزمایش T3 uptake
منظور از T3 uptake هورمونی که حمل کننده T3 است.
- آزمایش TSH
TSH در آزمایش خون به بررسی هورمونی می‌پردازد که سوی هیپوفیز ترشح شده و عملکرد غده تیروئید را بررسی می‌کند.
شرایط آزمایش تیروئید چیست؟
برخی پزشکان تاکید دارند که آزمایش تیروئید ناشتا انجام شود و بهترین زمان آزمایش تیروئید صبح می باشد و زمان ناشتایی برای این آزمایش ۸ تا ۱۲ ساعت در نظر گرفته شده است.
جدول تفسیر آزمایش تیروئید
جواب آزمایش تیروئید نرمال در بزرگسالان باید بین ۰.۴ تا ۴.۰ میلی‌گرم واحد بین المللی در لیتر قرار داشته باشد. این میزان در افرادی که تحت درمان اختلالات تیروئید قرار دارند، بین ۰.۵ تا ۳.۳ میلی‌گرم است. برای کودکان ۵ ساله حد نرمال TSH بین ۶-۴ است. این عدد برای کودکان ۱۴ ساله بین ۵-۴ است.
در نوزادن اگر نتیجه آزمایش T4 پایین‌تر از ۶.۵ و TSH بیشتر از عدد ۱۰ باشد، به معنی عملکرد نامناسب غده تیروئید است و باید درمان شروع شود. جدول تفسیر آزمایش تیروئید به شرح زیر است:
نتیجه آزمایش تیروئید در بارداری باید چقدر باشد؟
انجام آزمایش تیروئید در بارداری یکی از آزمایشات مهمی است که تمام پزشکان زنان و زایمان برای خانم‌های باردار تجویز می‌کنند؛ زیرا عملکرد صحیح غده تیروئید در بارداری در سلامت جنین تاثیر بسیار زیادی دارد.
پر کاری تیروئید یا هیپرتیروئیدی در بارداری اگر درمان نشود، احتمال سقط جنین، عقب ماندگی ذهنی، زایمان زودرس، اختلالات مادرزادی و فشار خون در دوران بارداری را افزایش پیدا می‌کند.
TSH بالا و T4 پایین می‌تواند منجر به سقط جنین در ماه‌های اولیه بارداری شود.
.
.
چه زمانی نیاز به آزمایش تیروئید داریم؟
زنان در تمامی سنین نسبت به مردان بیشتر مستعد ابتلا به کم کاری تیروئید هستند اما با این حال، بسیاری از آنها از مشکل خود آگاه نیستند و علائم را به افزایش سن و تغییرات هورمونی نسبت می‌دهند. مشکلاتی مثل افزایش کلسترول خون و چاقی از موارد دیگری است که با کم کاری تیروئید در ارتباط هستند. از سویی دیگر پرکاری تیروئید نیز می‌تواند عوارضی داشته باشد که بیماران آن را به عوامل دیگری نسبت دهند. علائمی همچون اضطراب، لاغری و رعشه دست از چنین مواردی هستند. علائمی که در زمان کم کاری و یا پر کاری تیروئید بروز می‌کنند نشانه‌هایی هستند که پزشک را متقاعد می‌کنند تا آزمایش تیروئید را برای پی بردن به علت دقیق بیماری تجویز نمایند. جهت آشنایی بیشتر با این علائم، لازم است علائم کم کاری تیروئید و علائم پرکاری تیروئید را بشناسید که در ادامه به آن می پردازیم.
کم کاری تیروئید چیست؟
کم کاری تیروئید یا هیپو تیروئیدیسم اختلالی است که در آن غده تیروئید به مقدار نیاز بدن هورمون تولید نمی‌کند. کم کاری تیروئید زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولاً افراد بالای ۶۰ سال را درگیر می‌کند. این اختلال ممکن است در مراحل ابتدایی علائم قابل توجه و مهمی نداشته باشد اما در گذر زمان عوارض متعدد کم کاری تیروئید نظیر چاقی، درد مفاصل، ناباروری و مشکلات قلبی و عروقی ظاهر می‌شوند و سلامتی و کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
پرکاری تیروئید چیست؟
پرکاری تیروئید یا هایپر تیروئیدیسم به معنای افزایش ورود هورمون‌های تیروئیدی به جریان خون است. هورمون‌های مازاد از طریق جریان خون، خود را به بافت‌های هدف می‌رسانند و سبب بروز اختلالات گسترده ای در عملکرد متابولیکی بدن می‌شوند. پرکاری تیروئید می‌تواند متابولیسم بدن را تسریع کند و یا باعث کاهش وزن ناخواسته و ضربان قلب سریع یا نامنظم شود. شایع‌ترین علت ایجاد پر کاری تیروئید در افراد بیماری گریوز و تومورهای تیروئیدی است. زمانی که مقادیر بیش از نیاز هورمون‌های تیروئیدی وارد گردش خون شود علائم متعددی همچون، سوخت و ساز سریع غذایی، کاهش وزن، استرس، اضطراب و سایر علائم هایپر تیروئیدیسم بروز می‌کند که سبب افت کیفیت زندگی و آسیب‌های جدی در بلند مدت می‌شوند.
چگونه ریسک ابتلا به تیروئید را کاهش دهیم؟
رعایت نکات زیر می‌تواند منجر به کاهش ریسک ابتلا به تیروئید شود:
از گردنبند‌های محافظ تیروئیدی استفاده کنید.
بهتر است هنگام آزمایشات تصویربرداری با اشعه ایکس، از گردنبند‌های محافظ تیروئیدی استفاده کنید. این گردنبندها از غده تیروئید در برابر تشعشات اشعه ایکس جلوگیری خواهند کرد. قرار گرفتن بیش از حد در برابر اشعه ایکس می‌تواند منجر به سرطان تیروئید شود. بخصوص تصویربرداری‌هایی که از ناحیه قفسه سینه، سر، ستون فقرات و دندان‌ها انجام می‌شود.
سیگار کشیدن را ترک کنید.
دود سیگار مجموعه‌ای از سموم مختلف است که می‌تواند بر روی عملکرد غده تیروئید تاثیرگذار باشد. سیگار سطح تیروکسین T4 افزایش و سطح TSH را کاهش می‌دهد.
غده تیروئید را بررسی کنید.
چکاپ‌های دوره‌ای و خانگی غده تیروئید می‌تواند منجر به تشخیص زودهنگام بیماری شود. در طی این چکاپ‌ها اگر توده، برجستگی یا ورمی در ناحیه سطحی غده تیروئید وجود داشته باشد، تشخیص داده خواهد شد. برای این کار به یک آینه و یک لیوان آب نیاز دارید. با نوشیدن آب و بررسی گردن می‌توانید گره‌های سطحی را تشخیص دهید.
در مصرف سویا دقت کنید.
سویا ماده غذایی است که می‌تواند در جذب لووتیروکسین اختلال ایجاد کند.
سلنیوم مصرف کنید.
سلنیوم نوعی ماده معدنی است که در پیشگیری از بیماری‌های تیروئیدی نقش مهمی ایفاء می کند.
به فکر درمان بیماری سلیاک باشید.
سلیاک نوعی بیماری خود ایمنی است. در این بیماری روده‌ها به پروتئینی به نام گلوتن حساسیت دارند. بروز اختلالات تیروئیدی مانند گریوز و هاشیموتو در افرادی که به سلیاک مبتلا هستند، سه برابر بیشتر است.
نسیت به فلوراید حساس باشید.
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که وجود فلوراید در آب آشامیدنی می‌تواند خطر ابتلا به کم کاری تیروئید را افزایش دهد. با این حال هنوز در این مورد تردید وجود دارد.
چکاپ‌های دوره‌ای خود را جدی بگیرید.
اگر در خانواده شما سابقه اختلالات تیروئید وجود دارد یا به هر دلیلی ریسک بروز ناراحتی‌های تیروئیدی در شما زیاد است، چکاپ‌های پزشکی خود را جدی بگیرید.
منبع:هومکا
چه کسانی باید آزمایش تیروئید بدهند؟
اگر بالای ۳۵ سال سن دارید، بهتر است هر پنج سال یکبار آزمایش تیروئید را انجام دهید. برای افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای یا ارثی هستند و افرادی که سن آنها بیشتر از ۶۰ سال است،طبق آمارها ممکن است مشکلات تیروئیدی بیشتری داشته باشند؛ لذا چک سالیانه آزمایش تیروئید در این عزیزان ضرورت دارد.
انجام آزمایش تیروئید در منزل در شرایط کنونی یک راهکار عالی برای عدم مراجعه حضوری به آزمایشگاه ها است. جهت اطلاع از شرایط دریافت این خدمت در منزل با کارشناسان مرکز پرستاری در منزل آراد تماس بگیرید.
