رابطه دیابت و فشار خون
افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا، بیشتر از دیگران در معرض خطر حمله قلبی یا سکته مغزی قرار دارند. بنابراین، آگاهی در زمینه کنترل فشار خون در افراد مبتلا به دیابت اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مطلب به ارتباط دیابت و فشار خون، محدوده فشار خون مناسب برای افراد مبتلا به دیابت و راهکارهای کاهش یا کنترل فشار خون در این افراد پرداخته می شود.
دیابت
دیابت یک بیماری جدی است که در صورت ابتلا به آن، سطح گلوکز (قند) خون ما بالاتر از حد طبیعی خواهد بود. دو نوع اصلی دیابت عبارتند از دیابت نوع یک و دیابت نوع دو.
در ابتلا به دیابت نوع یک، بدن نمی‌تواند انسولین بسازد. در دیابت نوع دو که شایع‌ترین نوع دیابت است، بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند یا انسولینی که توسط بدن تولید می‌شود کارآمد نیست. در همه انواع دیابت، گلوکز نمی‌تواند به درستی وارد سلول‌ها شود، بنابراین در خون جمع می‌شود. سطح بالای گلوکز در خون به مشکلات مختلفی منجر می‌شود.
فشار خون بالا
فشار خون، فشار یا نیرویی است که خون در زمان پمپاژ شدن توسط قلب، به دیواره‌های شریان‌ها (سرخرگ‌ها؛ یعنی عروقی که خون را از قلب به اندام‌ها می‌رسانند) وارد میکند.
فشار خون بر حسب میلی‌متر جیوه (mmHg) و با دو عدد اندازه‌گیری و بیان می‌شود: فشار خون سیستولیک (عدد بزرگ‌تریا فشار ماکزیمم) و فشار خون دیاستولیک (عدد کوچک‌تر یا فشار مینیمم).
زمانی که قلب می‌تپد (ماهیچه قلب منقبض می‌شود) و خون را به داخل رگ‌ها پمپاژ میکند، نیروی وارد شده به شریان‌ها بیشتر است؛ به این نیرو «فشار خون سیستولیک» گفته می‌شود. در حالی‌که منظور از «فشار خون دیاستولیک»، کم‌ترین نیرویی است که در زمان استراحتِ قلب یعنی در فاصله بین ضربان‌ها، به دیواره شریان‌ها وارد می‌شود.
فشار خون نرمال، به عدد فشار خون سیستولیک کمتر از صدوبیست میلی‌مترجیوه و عدد فشار خون دیاستولیک کمتر از هشتاد میلی‌مترجیوه گفته می‌شود و منظور از فشار خون بالا، وضعیتی است که در آن، نیروی جریان خون در رگ‌های خونی به طور مداوم بیش از حد نرمال باشد.
فشار خون بالا گاهی اوقات قاتل خاموش نامیده می‌شود؛ به این دلیل که معمولاً هیچ علامتی ندارد و بهترین راه برای تشخیص آن، اندازه‌گیری فشار خون و مراجعه به پزشک است.
فشار خون بالا حتی اگر هیچ علامتی ایجاد نکند، در صورت عدم درمان، به دلیل افزایش فشار بر قلب، چشم‌ها، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها می‌تواند برای سلامتی مضر باشد و بدن را در معرض خطر بیشتر بروز انواع مشکلات سلامتی قرار بدهد؛ مشکلاتی مثل:
- بیماری کلیوی
- بیماری قلبی‌ـ‌عروقی
- زوال عقل عروقی (نوع شایعی از زوال عقل که به دلیل کاهش جریان خون به مغز ایجاد می‌شود)
- نارسایی قلبی
با کاهش فشار خون، می‌توانیم خطر بروز این مشکلات سلامتی را کم کنیم.
ارتباط بین دیابت و فشار خون بالا
دیابت به فشار خون بالا منجر نمی‌شود و فشار خون بالا هم علت ایجاد دیابت نیست، اما احتمال ابتلا به مشکلات سلامتی مختلف مثل فشار خون بالا و کلسترول خون بالا در افراد مبتلا به دیابت نوع دو بیشتر از دیگران است و هر یک از این شرایط به تنهایی می‌توانند باعث آسیب عروق و بروز بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و سایر مشکلات سلامتی شوند، اما ابتلای هم‌زمان به آن‌ها، این خطرها را بیشتر میکند.
بنابراین در صورت ابتلا به دیابت،مراجعه به پزشک برای کنترل فشار خون و سطح کلسترول خون برای جلوگیری از حمله قلبی یا سکته مغزی، لازم است.
تاثیر دیابت بر قلب
افراد مبتلا به دیابت دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند. سابقه طولانی‌تر ابتلا به دیابت، خطر بروز ابتلا به بیماری‌های قلبی را بیشتر میکند.
قند خون بالا به مرور زمان می‌تواند به رگ‌های خونی و اعصاب کنترل‌کننده قلب آسیب برساند. احتمال ابتلای افراد مبتلا به دیابت به اختلال‌هایی که باعث افزایش خطر بیماری قلبی می‌شوند، بیشتر از افراد دیگر است. این اختلال‌ها عبارتند از:
- فشار خون بالا که می‌تواند به دیواره شریان‌ها آسیب برساند. فراموش نکنیم که ابتلای هم‌زمان به فشار خون بالا و دیابت می‌تواند خطر بیماری قلبی را تا حد زیادی افزایش بدهد.
- سطح بالای کلسترول بد (LDL) در جریان خون که می‌تواند در دیواره آسیب دیده شریان‌ها جمع شود.
- تری‌گلیسرید (یکی از انواع چربی در خون) بالا و کلسترول خوب (HDL) پایین یا LDL بالا که باعث سخت شدن دیواره شریان‌ها می‌شوند.
اصلاح سبک زندگی می‌تواند به کاهش خطر بیماری قلبی یا جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کند.
محدوده فشار خون مناسب برای افراد مبتلا به دیابت
حفظ فشار خون در محدوده سلامت بسیار مهم است؛ این امر احتمال بروز سایر مشکلات سلامتی را کاهش می‌دهد.
فشار خون هدف برای هر فرد توسط پزشک معالج وی مشخص می‌شود. به طور کلی فشار خون افراد مبتلا به دیابت در سنین پایین‌تر از هشتاد سال باید کمتر از 140/90 میلی‌مترجیوه و در صورت ابتلای این افراد به بیماری کلیوی، باید کمتر از 130/80 میلی‌مترجیوه باشد.
فشار خون هدف برای افراد مبتلا به دیابت در سنین 80 سال و بالاتر 150/90 میلی‌مترجیوه است.
کاهش فشار خون در افراد مبتلا به دیابت
اصلاح سبک زندگی کمک شایانی به کاهش فشار خون میکند؛ از جمله:
- تلاش برای دستیابی به وزن ایده‌آل و حفظ آن
- افزایش فعالیت فیزیکی
- کاهش مصرف نمک
- ترک سیگار
- پرهیز از مصرف الکل
- دوری از استرس
- کاهش مصرف کافئین
کنترل فشار خون در افراد مبتلا به دیابت با استفاده از دارو
ایجاد تغییر در سبک زندگی، ممکن است برای کنترل فشار خون کافی نباشد و بسیاری از افراد مبتلا به دیابت برای کنترل فشار خون خود به مصرف دارو هم نیاز داشته باشند، این داروها باید با تجویز و تایید پزشک مورد استفاده قرار بگیرند.
پزشک ممکن است حتی اگر فشار خون بالا نباشد و در محدوده هدف قرار داشته باشد، برای پیشگیری از عوارض ناشی از دیابت(به‌خصوص عوارض کلیوی)، داروی کاهش‌دهنده فشار خون تجویز کند.
به طور کلی با توجه به این‌که عوارض ناشی از دیابت می‌توانند با تاثیر قابل توجهی بر سلامت قلب و عروق همراه باشند، لازم است در صورت ابتلا به دیابت، این بیماری و همچنین فشار خون خود را کنترل کنیم تا از بروز عوارض مهمی مثل حمله قلبی و سکته مغزی تا حد زیادی پیشگیری کنیم.
